ପୁନଶ୍ଚ ମାଦଳା ପାଞ୍ଜି (Madala Panji -Again)

ଗଜପତି ପ୍ରତାପରୁଦ୍ର ଦେବଙ୍କ ସମୟରେ ଅତିବଡି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଓଡିଆ ଭାଗବତ ଲେଖିଥିଲେ। ସେଥିରେ ସେ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ଜନ୍ମ କୀକ୍କଟ ନଗରୀରେ ହୋଇଥିବା ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି।  କୀକ୍କଟ ମହାଭାରତ ସମୟର ଏକ ରାଜ୍ୟ ଥିଲା ଯେଉଁଠି ଧର୍ମ ବିରୋଧୀ ମାନେ ରହୁଥିଲେ। ଅତିବଡିଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଏହା ଏକ ଭଦ୍ର ସମ୍ବୋଧନ ଥିଲା। ବାସ୍ତବରେ ତାହା କପିଳବାସ୍ତୁ ଥିଲା।  କପିଳବାସ୍ତୁ ବୈଦିକ ଋଷି ଅସିତ କେବଳଙ୍କ ଦ୍ବାରା ସୃଷ୍ଟି ସାଂଖ୍ୟ ଦର୍ଶନର ପ୍ରଣେତା କପିଳ ମୁନିଙ୍କ ପୂର୍ବଜଙ୍କ ଭିଟାମାଟି ଥିଲା। (ବାସ୍ତୁ = ଭିଟାମାଟି)  ତଳେ ପ୍ରଦତ୍ତ ମାଦଳା ପାଞ୍ଜିଙ୍କ ବିବରଣରେ ତଥାକଥିତ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ଜନ୍ମଭୂମି ଲୁମ୍ବିନୀର ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ। ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ଜନ୍ମ ଲୁମ୍ବିନୀରେ ନୁହେଁ, ଲେମ୍ବେଇ ଦଣ୍ଡପାଟରେ ହୋଇଥିଲା। ସିଂହଳ ରାଜବଂଶାବଳୀ ମହାବଂଶ ଅନୁସାରେ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ନିର୍ବାଣର ୯୦ ବର୍ଷ ପରେ ମଗଧରେ ରାଜତ୍ୱ କରିଥିବା ହର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ବଂଶୀ କଳାଶୋକ ରାଜତ୍ବ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କ କଳିଙ୍ଗ ଆକ୍ରମଣର ବିଭିଷୀକା ପରେ ସୁଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ଉପୁଜି ଥିବା ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ବିସ୍ଥାପନର ସଙ୍କଟ ଗଙ୍ଗବଂଶୀ  ରାଜରାଜେଶ୍ୱର ଙ୍କ ସମୟ  ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବି ସମାପ୍ତ ହୋଇ ନ ଥିବା ବିଷୟ ମଧ୍ୟ ମାଦଳାପାଞ୍ଜିଙ୍କ ଉଲ୍ଲେଖରେ ମିଳେ।  ତାହା ପ୍ରବଚକ ମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ପୁରୀ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ଜଗମୋହନ ଶିଖର ପ୍ରଦେଶରେ ଥିବା ହାଣ୍ଡି ଓ ବାଲଟିର ଉପାଖ୍ୟ...

କାଶ୍ମୀର ନରେଶ ଅବନ୍ତୀ ବର୍ମାଙ୍କ ଦରବାରୀ କବି ଶିବସ୍ୱାମୀ ତାଙ୍କ ମହାକାବ୍ୟ କପ୍ଫିଣାଭ୍ୟୁଦୟ ରେ କୁକ୍କୁଟବତୀ-ନଗର ର ରାଜା କପ୍ପିଣାଙ୍କ ଜମିଦାରୀରେ ପାଣ୍ଡ୍ୟ, ଆନ୍ଧ୍ର, ଉତ୍କଳ ଓ ସୁରାଷ୍ଟ୍ର ସମେତ ୪୧ ଟି ରାଜ୍ୟ ରହିଥିବା ବିଷୟରେ ଲେଖୁଛନ୍ତି। ବୌଦ୍ଧ ସାହିତ୍ୟ ଧମ୍ମପଦ ଲେଖୁଛନ୍ତି ଯେ ଯେ ବ୍ୟବସାୟୀମାନଙ୍କ ପାଖରୁ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ମହିମା ଶୁଣି ରାଜା କପ୍ଫିଣା ଅର୍ୱଚ, ନୀଳୱାହନ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରଭାଗା ନଦୀ ଅତିକ୍ରମ କରି ଚନ୍ଦ୍ରଭାଗା ତଟ ବଟବୃକ୍ଷ ମୂଳେ ଉପବେସିତ ବୁଦ୍ଧଙ୍କୁ ସାକ୍ଷାତ କରି ସନ୍ୟାସ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ସେଥିରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ରାଜା କପ୍ଫିଣା ଓ ତାଙ୍କ ସଭାସଦ ମାନଙ୍କ ଭିତରେ ହୋଇଥିବା ବାର୍ତ୍ତାଳାପ ଓ ତଳର ବିଶ୍ଲେଷଣକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ ସେମାନେ ପାର କରିଥିବା ନଦୀ ତ୍ରୟ ହେଲେ ବୈତରଣୀ, ମହାନଦୀ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରଭାଗା। ସେମାନେ ବୁଦ୍ଧଙ୍କୁ ମୈତ୍ରେୟ ବନର ବଟବୃକ୍ଷ ମୂଳେ ସାକ୍ଷାତ କରିଥିଲେ। ପ୍ରଥମେ ପାର କରିଥିବା ନଦୀ ହେଲା ଅର୍ୱଚ। ଏହା ଅର୍ହତ ଶବ୍ଦର ପାଲି ଶବ୍ଦ ଅଟେ। ଅର୍ହତ ସିଦ୍ଧ ପୁରୁଷଙ୍କୁ ବୁଝାଇଥାଏ। ସେ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ରତ୍ନତ୍ରୟୀ ଙ୍କୁ ସ୍ମରଣପୂର୍ବକ ଅର୍ୱଚ ଅଥବା ବୈତରଣୀ ନଦୀ ପାର ହେଲେ। ବୈତରଣୀ ନଦୀର ମାହତ୍ମ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ପୁରାଣ ମାନଙ୍କରେ କୁହା ଯାଇଛି ଯେ ଏଥିରେ ସ୍ନାନ କଲେ, ଭବ ସାଗରର ପାରି  ହେବା ସହଜ ହୁଏ। ସନାତନ ଶାସ୍ତ୍ରରେ  କେଉଁଝରର ଗୋନାସିକା ପର୍ବତ-କନ୍ଦରରୁ ବାହାରି ଥିବା ବୈ...